The Premonition | Michael Lewis (Kitap)

Michael Lewis’in Önsezi - Bir Pandemi Öyküsü adlı kitabı, 2020’de patlak veren COVID-19 pandemisine hazırlıksız yakalanan ABD’nin sağlık sistemi üzerinden, karmaşık bir krizin bireylerin cesareti ve sezgileriyle nasıl yönetilmeye çalışıldığını anlatıyor. Ancak bu, olayların başından sonuna kronolojik bir anlatımı değil; aksine, pandemi öncesinde ve sırasında kritik uyarılar yapan ama sistem dışı görüldükleri için marjinalleştirilen doktorların, sağlık çalışanlarının ve araştırmacıların hikâyeleri üzerinden ilerleyen bir yapı.

Kitapta merkezde yer alan karakterlerden biri Charity Dean. California Eyalet Sağlık Dairesi’nde görev yapan Dean, bulaşıcı hastalıklar konusundaki uzmanlığını ve saha deneyimini kullanarak devlet sisteminin hantallığına rağmen kendi algoritmalarını ve içgörülerini geliştiriyor. Ona eşlik eden diğer önemli isimler arasında, Obama döneminde grip salgınına hazırlık yapan ekipten Carter Mecher ve istihbarat kökenli ama kamu sağlığına yönelen Joe DeRisi gibi figürler var. Bu kişiler, Lewis’in deyimiyle “gölgedeki kamu hizmetkârları” — sistemin içinde veya kenarında çalışan ama çoğunlukla ciddiye alınmayan insanlar.

Önsezi, salgın yönetiminde kurumsal reflekslerin ve politik engellerin nasıl felç edici olabileceğini gösterirken, bu gibi krizlerin yalnızca bilimle değil aynı zamanda ahlaki cesaretle de baş edilebileceğini ima ediyor. Lewis, okuyucuyu ABD’nin CDC (Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi) gibi kurumlarının neden sessiz kaldığını sorgulamaya davet ederken, aynı zamanda federal ve eyalet yönetimleri arasındaki koordinasyon eksikliklerini de açığa çıkarıyor. Kitap, özellikle Amerikan sağlık sisteminin merkeziyetçilikten uzak yapısının, hızlı karar alma süreçlerini nasıl engellediğini gözler önüne seriyor.

Her zamanki gibi akıcı ve merak uyandıran diliyle Michael Lewis, bu karmaşık yapıyı hikâyeleştirerek anlatıyor. Kitap, istatistiksel analizlerden çok, karar alıcı bireylerin iç dünyasına, sezgilerine ve vicdani sorumluluklarına odaklanıyor. Salgının biyolojik boyutundan çok, “pandemiye karşı verilen tepki”yi anlamaya çalışan bir kitap bu. Lewis’in sorduğu temel soru şu: Felaket geldiğinde sadece bilmek yeterli mi, yoksa harekete geçme cesareti de aynı ölçüde mi önemli?