Less Is More | Jason Hickel (Kitap)

Jason Hickel’in Çoğu Zarar Azı Karar – Dünyayı Küçülme Kurtaracak adlı kitabı, büyüme odaklı ekonomik sistemin çevreyi, toplumu ve geleceğimizi nasıl çıkmaza sürüklediğini ele alan güçlü bir çalışma. Hickel, bugünün iklim krizini ve ekolojik yıkımını, yalnızca teknolojik yetersizlik ya da bireysel tüketim alışkanlıklarıyla değil, kapitalist sistemin sürekli büyüme zorunluluğuyla açıklıyor. Ona göre, ekonomik büyüme ile ekolojik sürdürülebilirlik aynı anda mümkün değil; bu nedenle çözüm, “daha fazla üretmek” değil, “daha az tüketmek” üzerinden yeni bir toplumsal düzen kurmak.

Kitapta özellikle vurgulanan noktalardan biri, “küçülme” (degrowth) fikrinin yalnızca ekonomik daralma anlamına gelmediği. Hickel, küçülmeyi, toplumsal refahı koruyarak gereksiz üretim ve tüketimi azaltma çabası olarak tanımlıyor. Örneğin, lüks tüketim malları, aşırı enerji kullanımı ya da planlı eskitme mantığıyla üretilen ürünler yerine, insanların gerçekten ihtiyaç duyduğu hizmet ve ürünlere yönelinmesini savunuyor. Böyle bir düzen, hem çevre üzerindeki baskıyı azaltacak hem de gelir eşitsizliğini dengeleyecek.

Hickel, büyüme mitinin nasıl yerleştiğini tarihsel örneklerle de açıklıyor. 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren ekonomik büyümenin ulusların refah ölçütü haline gelmesi, politikaları ve toplumsal değerleri şekillendirdi. Oysa bu büyüme, çoğu zaman ekolojik yıkım pahasına gerçekleşti. Yazar, özellikle küresel Güney ülkelerinin doğal kaynaklarının sömürülmesi ve çevresel maliyetlerin bu bölgelere yüklenmesi üzerinden eşitsizliklerin nasıl derinleştiğini gözler önüne seriyor.

Kitapta dikkat çeken öneriler arasında çalışma saatlerinin azaltılması, toplu taşımanın güçlendirilmesi, yenilenebilir enerjiye geçiş ve sağlık-eğitim gibi temel hizmetlerin piyasa dışına çıkarılması yer alıyor. Hickel, böylelikle hem işsizliğin hem de karbon emisyonlarının azaltılabileceğini savunuyor. Küçülme, bireylerin yaşam kalitesini düşürmeden, tüketim alışkanlıklarını ve ekonomik öncelikleri dönüştürmeye odaklanan bir paradigma değişimi olarak sunuluyor.

Çoğu Zarar Azı Karar, ekonomiyi yalnızca rakamlar üzerinden değerlendiren bakış açılarını sorgulatıyor. Hickel, doğayla uyumlu, adil ve sürdürülebilir bir yaşamın mümkün olduğunu; ancak bunun için cesur bir şekilde büyüme takıntısından vazgeçilmesi gerektiğini vurguluyor. Kitap, iklim krizi çağında ekonomi, politika ve toplumsal yaşam üzerine yeniden düşünmeye davet ediyor.