Childfree by Choice | Amy Blackstone (Kitap)

Amy Blackstone, sosyolog kimliğiyle kaleme aldığı Gönüllü Çocuksuzluk adlı kitabında, çocuk sahibi olmamayı bilinçli olarak seçen bireylerin yaşadığı deneyimleri, toplumsal tepkileri ve bu tercihin ardındaki yapısal dinamikleri çok yönlü biçimde inceliyor. Kitap yalnızca kişisel anlatılara ya da bireysel kararlara odaklanmakla kalmıyor; çocuksuzluğun kültürel olarak nasıl algılandığını, tarihsel olarak nasıl şekillendiğini ve toplumsal cinsiyetle nasıl kesiştiğini sorguluyor. Blackstone, çocuk yapmamanın da bir tercih olduğunu ve bu tercihin hem bireysel hem toplumsal düzeyde ciddi sonuçlar doğurduğunu açıkça ortaya koyuyor.

Kitabın en temel mesajlarından biri şu: çocuk sahibi olmak varsayılan bir yaşam biçimi olarak sunulurken, çocuk yapmama kararı hâlâ açıklanması, savunulması gereken bir “sapma” gibi görülüyor. Blackstone, bu normatif çerçevenin nasıl inşa edildiğini ve gönüllü çocuksuz bireylerin bu çerçeveyle nasıl mücadele ettiğini sahadan topladığı verilerle destekliyor. Kimi bireyler için bu karar erken yaşlarda netleşmişken, kimileri için zamanla olgunlaşmış; kimi ekonomik nedenlerle, kimi biyolojik kaygılarla, kimiyse sadece kişisel arzular doğrultusunda bu kararı vermiş. Yani kararın arkasında tek bir neden yok; ancak kararın ardından gelen sosyal tepki çoğunlukla ortak: yargılama, dışlama ya da “bir gün pişman olacaksın” uyarısı.

Blackstone, gönüllü çocuksuz bireylerin en çok kadınlar üzerinden sorgulandığını vurguluyor. Çünkü kadınlık hâlâ büyük ölçüde annelikle eş anlamlı düşünülüyor. Bu nedenle çocuk istemediğini ifade eden kadınlar hem toplumsal cinsiyet rollerine meydan okumuş oluyor hem de kültürel olarak “eksik” ya da “sorunlu” olarak etiketlenebiliyor. Kitapta yer alan röportajlarda birçok kadın, ailelerinden ya da doktorlardan gördükleri baskıyı, “hala zamanın var” şeklinde süren imaları ve kendilerini açıklamak zorunda kalmalarını örneklerle anlatıyor. Oysa çocuk yapmamak da çocuk yapmak kadar kişisel ve geçerli bir tercih.

Kitap yalnızca kadınların değil, gönüllü çocuksuz erkeklerin de deneyimlerine yer veriyor. Ancak erkeklerin bu konuda daha az yargılandığı, kararlarının daha az sorgulandığı da açıkça gösteriliyor. Bu fark, toplumsal cinsiyet beklentilerinin gönüllü çocuksuzluk deneyimini nasıl şekillendirdiğini gözler önüne seriyor. Blackstone ayrıca heteroseksüel bireylerle birlikte LGBTQ+ bireylerin çocuksuzluk kararlarının da farklı bağlamlarda nasıl karşılandığını, evlat edinme hakkı, üreme teknolojilerine erişim gibi konularla birlikte ele alıyor.

Kitabın dikkat çekici yanlarından biri de gönüllü çocuksuz bireylerin hayatlarının genellikle “eksik” ya da “yalnız” olarak kodlanmasının ne kadar yaygın olduğu. Oysa yapılan araştırmalar, çocuksuz bireylerin yaşam doyumlarının, mutluluk düzeylerinin ya da sosyal ilişkilerinin sanıldığı kadar zayıf olmadığını gösteriyor. Blackstone, çocuksuz olmanın otomatik olarak yalnızlık ya da pişmanlık getirmediğini; bunun da bir yaşam biçimi olabileceğini istatistiklerle, saha çalışmalarıyla ve kişisel anlatılarla temellendiriyor.

Gönüllü Çocuksuzluk, sadece çocuğu olmamayı seçmiş bireyleri anlatan bir kitap değil; aynı zamanda toplumun çocuk yapmaya dair beklentilerini, normlarını ve baskı biçimlerini eleştirel bir gözle inceleyen bir çalışma. Blackstone, çocuk yapma kararının her zaman kişisel bir tercih olmadığını; çoğu zaman toplumsal onay, aile baskısı, dini ya da kültürel normlarla şekillendiğini gösteriyor. Bu anlamda kitap, çocuksuzluk kararını savunmaktan çok, bu kararın da en az çocuk sahibi olma kararı kadar meşru, düşünülmüş ve saygıdeğer olduğunu hatırlatıyor.

Kitabın dili akademik olmasına rağmen ulaşılmaz değil. Blackstone, bilimsel verileri doğrudan aktarmak yerine onları hikâyelerle ve saha gözlemleriyle harmanlıyor. Bu sayede kitap, yalnızca akademik çevrelere değil, bu konuyu kendi hayatında sorgulayan, çevresinden baskı gören ya da sadece alternatif yaşam biçimlerine dair düşünmek isteyen herkes için erişilebilir bir kaynak hâline geliyor.