The Walmart Effect | Charles Fishman (Kitap)

Walmart Etkisi, dünyanın en büyük perakendecisi Walmart’ın perakende sektörünü nasıl kökten değiştirdiğini ve bu dönüşümün tüketiciler, tedarikçiler ve rakipler üzerindeki etkilerini ele alıyor. Charles Fishman, Walmart’ın agresif büyüme stratejisini, düşük fiyat politikasının ardındaki dinamikleri ve bu modelin iş dünyasında nasıl bir dalga etkisi yarattığını inceliyor. Walmart, sunduğu düşük fiyatlarla müşterilerine tasarruf sağlarken, aynı zamanda tedarikçileri ve küçük işletmeler üzerinde büyük bir baskı oluşturuyor. Yeni açılan her Walmart mağazası, bulunduğu bölgedeki en büyük işverenlerden biri haline gelirken, yerel işletmelerin büyük kısmı rekabet edemeyerek kapanıyor ya da Walmart’ın ekosistemine dahil olmak zorunda kalıyor. Bu durum, yerel ekonomileri yeniden şekillendirirken, istihdam ve ücret politikaları üzerinde de önemli sonuçlar doğuruyor.

Kitap, Walmart’ın düşük fiyat stratejisinin nasıl mümkün olduğunu detaylı bir şekilde açıklıyor. Şirket, tedarikçilerine daha düşük maliyetlerle üretim yapmaları için baskı uyguluyor ve her yıl daha düşük fiyatlarla mal tedarik etmek için sıkı pazarlık yapıyor. Bu model, bazı tedarikçileri üretim süreçlerini optimize etmeye zorlarken, bazılarını ise maliyetleri düşürebilmek adına üretimlerini düşük iş gücü maliyetine sahip ülkelere taşımaya mecbur bırakıyor. Walmart, yalnızca tüketicilere uygun fiyatlar sunmakla kalmıyor, aynı zamanda lojistik ve tedarik zinciri yönetimi konusundaki verimliliği ile de rakipsiz bir konuma ulaşıyor. Ancak, bu verimlilik aynı zamanda istihdam yapısını da değiştiriyor; Walmart’ın sağladığı işler, kapanan küçük işletmelerin sunduğu işlerden genellikle daha düşük ücretli ve daha az sosyal haklara sahip (sayfa 136-137).

Kitap, Walmart’ın 1962 yılında Sam Walton tarafından Arkansas’ta kurulmasıyla başlayan hikayesini de detaylandırıyor. Rakipleri Kmart ve Target ile aynı yıl kurulmasına rağmen Walmart, daha agresif büyüme politikaları ve düşük fiyat stratejisiyle hızla rakiplerinin önüne geçti. ‘Walmart ekonomisi’ terimi, düşük fiyatların ardında büyük maliyetlerin saklı olduğu gerçeğini vurgulamak için kullanılıyor (sayfa 21). Şirket, perakende sektörünü yeniden şekillendirirken, müşterileri, rakipleri ve tedarikçileri kapsayan devasa bir ekosistem yaratıyor.

Kitapta, Walmart’ın etkisi sadece ABD ile sınırlı kalmadığı için küresel boyutta nasıl bir değişim yarattığı da ele alınıyor. Walmart, yalnızca ABD’de değil, uluslararası pazarlarda da güçlü bir oyuncu haline gelmiş durumda. Şirketin varlığı, dünya genelinde tedarik zincirlerinin işleyişini değiştiriyor ve birçok üreticiyi, Walmart’ın belirlediği maliyet ve kalite standartlarına uyum sağlamaya zorluyor. Walmart etkisi, sadece bir perakende modelinden ibaret değil; aynı zamanda iş yapma biçimlerini ve tüketici alışkanlıklarını da değiştiren büyük bir dönüşüm dalgası olarak karşımıza çıkıyor.

Kitapta maliyetlerin azaltılması ilkesini benimseyen Walmart’ın karanlık yüzü şu şekilde dile getiriliyor: “Artık sonunda, tedarik zincirinin gide gide ulaşabileceği bir verimlilik düzeyi kalmaz; daha doğrusu düzgün bir dağıtımla, ambalaj azaltarak veya daha ucuz plastik kullanarak tasarruf yapabilecek bir nokta kalmaz. Sonunda kaçınılmaz olarak maliyetleri düşürmenin tek yolu, işçi maliyetinin daha düşük olduğu, daha az yasal sınırlama bulunan, genel giderlerin daha az tuttuğu ABD dışındaki ülkelerde imalat yapmaktır. Walmart etkisinin bu yani büyük ölçüde kamuoyunun gözünden gizlenmektedir.” (s. 135) “Walmart’ın ABD’de büyüyen iş kapasitesi diğer perakendecilerin zararına gelişir.” (s. 136) “Ortaya çıkan sonuca bakılırsa, Walmart perakendecilik sektöründe kendine istihdam yaratmakta ve boyutları ile verimliliği sayesinde perakende ticaretin geri kalanına istihdam yaratmak için yaşam şansı tanımamaktadır.” (sayfa 137)

Kitapta Walmart’ın rakipsiz hale gelmesinin nedenleri kadar, bu modele karşı rekabet etmenin yolları da tartışılıyor. Fishman’a göre, Walmart ile rekabet edebilmenin en etkili yolu, fiyat dışındaki unsurlara—tasarım, kalite, müşteri deneyimi gibi faktörlere—odaklanmak: “Walmart ile rekabet edebilmek için başvurulacak bir yol, kitlesel pazarda dahi tasarım moda, kalite, belirleyici özellik, alışverişi keyfe dönüştürmek gibi fiyat dışındaki unsurlara odaklanmaktır.” (sayfa 167)

Walmart ile Starbucks arasındaki farkları ele alan bir karşılaştırma da kitapta yer alıyor: “Starbucks’ın dünya üzerindeki kafelerinin sayısı Walmart’ın mağazalarının iki katı kadardır. Walmart’ın tam tersi bir müşteri felsefesi üzerine kurulmuş olan Starbucks bir fincan kahveyi yirmi yıl önce kimsenin hayal edemeyeceği kadar yüksek bir fiyata satıyor.” (sayfa 249)

Kitap, Walmart’ın büyük bir güç olarak perakende sektörünü nasıl dönüştürdüğünü ve bu dönüşümün olumlu ve olumsuz yönlerini detaylı bir şekilde ele alıyor. Walmart, verimlilik ve düşük fiyatlarla tüketicilere cazip fırsatlar sunarken, küçük işletmelerin ve tedarikçilerin üzerindeki baskıyı artırıyor. Fishman, Walmart etkisinin yalnızca fiyatlarla sınırlı olmadığını, aynı zamanda iş dünyasının, tüketici davranışlarının ve küresel tedarik zincirlerinin nasıl değiştiğini gözler önüne seriyor.